Sharenting – τι ακριβώς σημαίνει ο όρος;
Το sharenting προκύπτει από τον συνδυασμό των λέξεων share και pareting (από το share που σημαίνει μοιράζομαι και το parenting που αναφέρεται στην ενάσκηση του γονικού ρόλου). Πρόκειται για την επιλογή πολλών γονιών να χρησιμοποιούν διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες, για να κοινοποιήσουν ιστορίες και να μοιραστούν πληροφορίες, με τη μορφή ή τη συνοδεία οπτικοακουστικού υλικού, στις οποίες κεντρικοί πρωταγωνιστές είναι τα παιδιά τους.
Το sharenting βρέθηκε ξανά πρόσφατα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος λόγω της ανάρτησης μιας φωτογραφίας της Γκουίνεθ Πάλτροου με την 14χρονη κόρη της Απλ Μάρτιν ενώ έκαναν σκι. Περισσότερα από 15.000 άτομα έκαναν like στη φωτογραφία, αλλά η Απλ δεν ενθουσιάστηκε και έγραψε στον προσωπικό της λογαριασμό στο Instagram: «Μητέρα, το έχουμε συζητήσει αυτό. Δεν μπορείς να κάνεις αναρτήσεις χωρίς την άδειά μου». Η Γκουίνεθ Πάλτροου απάντησε: «Δεν μπορείς να δεις ούτε το πρόσωπό σου». Κάποιοι από τους ακολούθους της γνωστής ηθοποιού υποστηρίζουν ότι, ως μητέρα, είχε κάθε δικαίωμα να μοιραστεί τις φωτογραφίες της κόρης της. Αλλοι υποστηρίζουν ότι τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην προστασία του ιδιωτικού τους βίου.
Το θέμα άρχισε να συζητείται από τους υπεύθυνους φορείς από το 2013, όταν διαπιστώθηκε ότι το sharenting είχε υπερβεί τα όρια ασφαλείας, έχει προσβάλει τα όρια της προσωπικότητας και έχει φτάσει στα όρια της υπερέκθεσης. Το πρώτο μεγάλο καμπανάκι χτύπησε, ωστόσο, το 2015, όταν ο τότε Επίτροπος Διαδικτυακής Ασφάλειας των Παιδιών στην Αυστραλία, Alastair MacGibbon, έκανε γνωστό πως ειδική ομάδα ερευνητών, εξετάζοντας καταγγελίες για παιδική πορνογραφία, διαπίστωσε ότι το μισό υλικό σε ιστοσελίδες παιδόφιλων -που αντιστοιχεί σε εκατομμύρια φωτογραφίες- ήταν κλεμμένο από φωτογραφίες παιδιών που ανυποψίαστα αναρτώνται στο διαδίκτυο. Οι φωτογραφίες ήταν χωρισμένες σε κατηγορίες τύπου «παιδιά στην παραλία» ή «παιδιά αθλητές» και μεγάλο ποσοστό τους είχε δημοσιευτεί από γονείς.
Ένα χρόνο αργότερα, έρευνα της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Nominet UK στη Βρετανία διαπίστωνε πως κάθε χρόνο οι γονείς πόσταραν στα κοινωνικά δίκτυα κατά μέσο όρο 299 φωτογραφίες των παιδιών τους, ενώ στις ΗΠΑ και την Ευρώπη φούντωναν οι προειδοποιήσεις από τους αρμόδιους φορείς. Πέρυσι, στο χορό μπήκε δυναμικά και η Γερμανία, με πρωτοστάτη το Ίδρυμα για το Παιδί και χαρακτηριστικό hashtag «Πρώτα σκεφτείτε και μετά δημοσιεύστε» (#ErstDenkenDannPosten), ενώ η φετινή Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου ήταν σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη αφιερωμένη στο sharenting. Αρωγός ο επίσημος φορέας για την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο, το Better Internet for Kids (BIT), το οποίο λειτουργεί για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τονίζει ότι ο μέσος γονέας ποστάρει τουλάχιστον 1.500 φωτογραφίες των παιδιών του πριν από τα πέμπτα τους γενέθλια!
Παράλληλα, ο οργανισμός Child Rescue Coalition, με έδρα τις ΗΠΑ και δράση σε 79 χώρες, τονίζοντας ότι το 90% των παιδιών έως δύο ετών έχει παρουσία στα κοινωνικά δίκτυα, τρέχει τη δική του παγκόσμια δυναμική εκστρατεία. Χαρακτηριστικότερη δράση η ανάρτηση εκατοντάδων φωτογραφιών με παιδιά που κρύβονται πίσω από πλακάτ, όπου αναγράφεται το σύνθημα «Privacy Please» (παρακαλώ, ιδιωτικότητα). Αλλά και η Nominet UK επέστρεψε πρόσφατα με νέα συγκλονιστική έρευνα, που καταγράφει ότι πάνω από 2,7 εκατομμύρια γονείς στη Βρετανία μοιράζονται οικογενειακές φωτογραφίες στο διαδίκτυο με εντελώς άγνωστους χρήστες.
Σε άρθρο της τον Απρίλιο του 2019, η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδα Κουρσουμπά, με θέμα τις αναρτήσεις των γονιών στο διαδίκτυο και το δικαίωμα των παιδιών στη διαδικτυακή ιδιωτικότητα επισημαίνει μεταξύ άλλων «γονείς, που συνηθίζουν να ανεβάζουν υλικό που αφορά τα παιδιά τους ενεργούν, τις περισσότερες φορές, με καλές προθέσεις. Όμως μέσα από τις αναρτήσεις αυτές, δημοσιοποιείται τεράστια πληροφόρηση για το παιδί, η οποία μπορεί να ξεκινά ακόμη πριν από τη γέννησή του και περιλαμβάνει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα του παιδιού.
Σε αυτά τα δεδομένα, είναι δυνατόν να έχει πρόσβαση ο οποιοσδήποτε και αυτό συνεπάγεται πολλαπλούς κινδύνους για το παιδί (π.χ. την παράνομη χρήση αυτού του υλικού για τη δημιουργία ψεύτικου προφίλ (digital kidnapping)), την άντληση πληροφοριών από επιτήδειους που θα ήθελαν να βλάψουν το παιδί αφού κερδίσουν την εμπιστοσύνη του, τη χρήση του υλικού ως μέσο εκφοβισμού ή την αναπαραγωγή του υλικού, είτε ως έχει, είτε μετά από μερική αλλοίωση, σε ιστότοπους που προωθούν την παιδική πορνογραφία.
Ένα άλλο σημαντικό θέμα που προκύπτει, από τις αναρτήσεις αυτές, σχετίζεται με το ψηφιακό αποτύπωμα και τη διαδικτυακή ιδιωτικότητα των παιδιών. Οι πληροφορίες και το υλικό που αναρτούν οι γονείς, δημιουργούν ένα διαδικτυακό προφίλ και διηγούνται μια ιστορία του παιδιού. Με τον τρόπο αυτό, τα δεδομένα των αναρτήσεων για το παιδί, δυνατόν να έχουν καθοριστική συμβολή στον τρόπο με τον οποίο το ίδιο το παιδί αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και στο πώς οι άλλοι το προσλαμβάνουν και να επηρεάζουν το δικαίωμά του για αυτο-καθορισμό και αυτονομία. Οι αναρτήσεις δυνατόν να αφορούν ένα κομμάτι της ιστορίας του παιδιού, μέσα από την οπτική των γονιών. Μια ιστορία, την οποία το παιδί δε θα έχει ποτέ την ευκαιρία να επιλέξει να τη διηγηθεί με τους δικούς του όρους, μέσα από τη δική του οπτική, είτε ακόμη να μην τη μοιραστεί καθόλου.
Η άσκηση του γονικού ρόλου είναι, ταυτόχρονα, δικαίωμα και ευθύνη. Οι γονείς οφείλουν, με τις επιλογές και συμπεριφορές τους, να εξυπηρετούν πρωτίστως τη διασφάλιση του συμφέροντός του παιδιού τους. Ακόμη και όταν ασκούν δικά τους ατομικά δικαιώματα, όπως είναι το δικαίωμά τους να εκφράζονται ελεύθερα. Οι γονείς μέσα από τις αναρτήσεις τους, ειδικά όταν αυτές περιέχουν υλικό που αφορά τα παιδιά τους, αναμένεται να επιδεικνύουν ιδιαίτερη προσοχή ως προς το περιεχόμενο και την ποσότητα των πληροφοριών που δημοσιοποιούν. Αναμένεται, επίσης, να αξιολογούν το σκοπό της δημοσιοποίησης, να συνυπολογίζουν τις πιθανές επιπτώσεις της ανάρτησης στο παιδί τους και να εξετάζουν θέματα προστασίας από κινδύνους και θέματα ευημερίας και αξιοπρέπειας των παιδιών τους. Πολύ περισσότερο, οφείλουν να σέβονται την άποψη του παιδιού τους, δίνοντας του, ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά του, τη δυνατότητα να διατυπώνει τις απόψεις του για δημοσιοποιήσεις που το αφορούν, παρέχοντας του τη δυνατότητα να καθορίζει το ίδιο το δικό του ηλεκτρονικό αποτύπωμα.
Ως εκ τούτου, θεωρώ ότι, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των γονιών και η καλλιέργεια κουλτούρας σεβασμού των δικαιωμάτων του παιδιού, συνιστούν το υπόβαθρο πάνω στο οποίο είναι δυνατόν να θεμελιωθεί μια υπεύθυνη παιδοκεντρική γονική συμπεριφορά, σε ότι αφορά το sharenting. Γονείς ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι, ενεργούν πρωτίστως και, πάνω από όλα, με τρόπο παιδοκεντρικό, ακόμη και όταν ασκούν ένα ατομικό τους δικαίωμα, όπως είναι το δικαίωμά τους στην ελευθερία (διαδικτυακής) έκφρασης».
Πολύτιμες αρχές για την ασφάλεια των παιδιών
- Πάρτε την έγκριση των γονέων κάθε φορά που θέλετε να ποστάρετε φωτογραφία των παιδιών τους.
- Ενημερώστε φίλους και γνωστούς ότι δεν θέλετε να δημοσιεύουν φωτογραφίες με τα παιδιά σας.
- Πριν ποστάρετε μια φωτογραφία, όσο χαριτωμένη κι αν σας φαίνεται, πάρτε μια ανάσα και σκεφτείτε: Θα ήθελα κάποιος άλλος να δημοσιεύσει μια δική μου παρόμοια φωτογραφία; Θέλω αυτή η εικόνα να υποκλαπεί από το σκοτεινό διαδίκτυο; Πραγματικά, θέλω αυτή η φωτογραφία να αποτελεί μέρος της ψηφιακής ζωής του παιδιού μου;
Τεχνικές χρήσιμες πληροφορίες
Όπως συμβουλεύει η αυστραλιανή Υπηρεσία του Επιτρόπου Ηλεκτρονικής Ασφάλειας (Office of eSafety Commissioner), αλλά και ο οργανισμός Child Rescue Coalition:
· Να αποφεύγετε την ανάρτηση φωτογραφιών και βίντεο που περιέχουν προσωπικές πληροφορίες για τα μέλη της οικογένειας, όπως τα ονόματα, στοιχεία που αποκαλύπτουν τοποθεσίες, το όνομα του σχολείου στα ρούχα των παιδιών κλπ.
· Μην προσθέτετε στη φωτογραφία σχόλια που παρέχουν τέτοιες πληροφορίες.
· Aν αποφασίσετε να ανεβάσετε κάποια οικογενειακή φωτογραφία ή βίντεο, φροντίστε να έχετε ελέγξει τις ρυθμίσεις ασφαλείας του προφίλ σας στα κοινωνικά δίκτυα, ώστε να εκμεταλλευτείτε όλες τις δυνατότητες και να τις χρησιμοποιήσετε για την ασφάλειά σας.
· Έχετε υπόψιν ότι αν κάποιος από τους φίλους σας στο διαδίκτυο κάνει «like» σε μία φωτογραφία, είναι πιθανόν να γίνει ορατή στη δική του πλατφόρμα φίλων.
· Μην ξεχνάτε την παράμετρο των metadata (μεταδεδομένα). Πρόκειται για δεδομένα που παρέχουν πληροφορίες και πολλές φορές δεν είναι ορατά στους χρήστες, αλλά είναι ορατά από τις μηχανές αναζήτησης. Σε μία ψηφιακή φωτογραφία, για παράδειγμα, τα μεταδεδομένα περιέχουν πληροφορίες για την ώρα, την ημερομηνία και την τοποθεσία, ακόμη και με στίγμα στον χάρτη.
· Επιλέξτε να ενημερώνεστε κάθε φορά που σας κάνουν tag σε μια φωτογραφία, έτσι ώστε αν είναι και τα παιδιά σας μαζί να μπορείτε να την απορρίψετε πριν δημοσιευτεί.
· Αν επιλέξετε να διαγράψετε σχετικές φωτογραφίες, θα εξαφανιστούν από τη σελίδα σας, αλλά θα παραμείνουν στα αρχεία του μέσου κοινωνικής δικτύωσης.
· Φωτογραφίες που έχουν δημοσιεύσει άλλοι χρήστες και σας έχουν κάνει tag δεν μπορούν να διαγραφούν από εσάς. Απλώς θα κρυφτούν από το χρονολόγιό σας. Ζητήστε από εκείνον που έκανε τη δημοσίευση να τις σβήσει.
· Μην χρησιμοποιείται hashtag που θα διευκολύνουν οποιονδήποτε άγνωστο χρήστη να φτάσει στη φωτογραφία. Για παράδειγμα #bathtime, #nakedkids, #childunderwear, #nakedchild κ.ο.κ.
Πηγές:
Αφήστε μια απάντηση